Hoe de tussenfase je verandering stopt
Organisaties en teams worden voortdurend geconfronteerd met allerlei transformatieprocessen. En wij Peoples worden regelmatig gevraagd om zo’n transformatieproces - op een menselijke manier - te begeleiden. Dat is niet altijd makkelijk voor de organisatie en de mensen. En meestal spannend.
Dan helpt het dat we inspiratie kunnen putten uit de Culturele Antropologie. Afgelopen maandag kregen Michelle & Linde een preview van Jitske Kramer's nieuwste boek: Tricky Tijden - Laat je niet gek maken. En daar hebben wij een hoop zinnige dingen geleerd (en dan hebben we het boek nog niet eens gelezen) over de zogenoemde liminale fase van een organisatieverandering: ‘’De tricky tussenperiode waarin het niet meer is zoals het was, maar ook nog niet hoe het moet of gaat zijn’’. Mensen over de hele wereld ervaren transformatieprocessen opvallend hetzelfde. Zo zijn persoonlijke en organisatie transformaties altijd op te delen in drie fases, om precies te zijn:
Separatie: Verbreken. Afscheid nemen van het oude. Denk aan rituelen, rouw, maar ook: eren wat was. Veel organisaties nemen deze fase niet serieus genoeg. Maar een goed afscheid is belangrijk. Organiseer een afscheidsborrel, schiet een fotorapportage, of ga wild met een tijdscapsule. Verzamel objecten die de oude cultuur vertegenwoordigen en begraaf ze. Daarmee kun je het oude echt loslaten.
Liminaliteit: Verbeelden. De onzekere fase. Verwarring, frustratie en de zoektocht naar nieuwe manieren van werken. Help! We zijn verloren! Niet getreurd, want Jitske leert ons dat deze fase essentieel is. De liminale fase is een uitgelezen kans om te leren en te groeien. Door te reflecteren op het oude en te experimenteren met nieuwe ideeën, kan de organisatie zich enorm ontwikkelen. Het vergt wel goede begeleiding om mensen in deze fase te helpen navigeren door de mist.
Integratie: Verbinden & Verbouwen. Keuzes maken, ideeën omzetten in concrete stappen en borgen dat de verandering blijvend is. Zo voorkom je dat je terugvalt in oude gewoontes. Maak het plan, voer het uit, et voila: transformatie geslaagd! Makkelijker gezegd dan gedaan natuurlijk.
De liminale fase, ook wel de 'tussenfase' genoemd is de periode tussen het oude en het nieuwe. Het is een onzekere tijd waarin vertrouwde structuren verdwijnen, maar de nieuwe nog niet in zicht zijn. Dit kan leiden tot angst, frustratie en verwarring. Vaak zien we in de praktijk dat het ongemak en de onzekerheid die deze fase met zich meebrengt, de transformatie stagneert.
Er wordt geklaagd over de stappen richting de nieuwe manier, over de brengers van verandering (soms zijn wij dus expliciet de sjaak) en die aanpak (ook onze schuld). Als daar te lang en teveel naar geluisterd wordt, zal de verandering stilletjes worden afgeblazen, worden weggemoffeld en pakt men de draad van het oude weer op. Weg investering, weg energie, weg motivatie. Met de juiste begeleiding en ondersteuning kunnen organisaties deze fase gebruiken om te leren, te groeien en te transformeren naar een betere toekomst.
O ja, en er was ook heel veel interessants te leren over de rol van zogenoemde ‘’Tricksters’’ in deze liminale fase. Misschien schrijven we daar de volgende keer een blog over. Of je kunt het boek lezen. Gaan wij ook nog doen.
